آشنایی با تنخواه و صندوق. به تهیه مواد مصرفی که سازمان ها و شرکت ها نیاز دارند به علاوه ی هزینه های جزئی مانند کرایه تاکسی، غذا و غیره که برای پرداخت آنها وجوهی پیش بینی شده است تنخواه گردان یا تنخواه گفته می شود. زمانی که شما حساب تنخواه گردان را بدهکار می کنید و وجه نقد یا بانک را بستانکار می کنید روند تنخواه را طی کرده اید که از لحاظ ماهوی این حساب بدهکار است.

• تنخواه دار کیست؟
• اهداف ایجاد تنخواه گردان
• انواع تنخواه گردان
• روش‌های تنخواه گردان
• تفاوت صندوق و تنخواه

تنخواه‌دار کیست؟

مبلغ تنخواه باید حتما در اختیار یک یا چند نفر قرار گیرد به این دلیل که آنها باید در ابتدای کار ضمانتی ارائه دهند و تمام پرداخت ها را کنترل نمایند. به این فرد که مدیر بخش حسابداری، حسابدار یا تدارکات است تنخواه دار یا مسئول تنخواه می گویند.

اهداف ایجاد تنخواه گردان :

1. زمانی که تنخواه ایجاد می شود فرآیند پرداخت بسیار راحت تر از قبل انجام می شود. گاهی لازم است که فورا پرداختی صورت گیرد یا گاهی دسترسی به امکانات بانکی امکان‌پذیر نیست. در این هنگام بحث تنخواه مطرح می شود که موجب سهولت و تسریع در امر پرداخت می گردد.
2. وقتی پرداخت‌ها و فعالیت‌های مالی فوری و ضروری از طریق بانک و یا صندوق انجام شود، با توجه به تعداد پرداخت‌ها و طی مراحل پرداخت، این کار کاهش سرعت در پرداخت و در نهایت افزایش حجم عملیات حسابداری را در پی دارد. در چنین حالتی استفاده از تنخواه به جای بانک یا صندوق، باعث کاهش حجم عملیات‌های مالی و سرعت بخشیدن به فرایند کار می‌گردد.
3. استفاده از تنخواه‌ گردان برای پرداخت‌های جزئی و هزینه‌ها باعث کاهش حجم عملیات‌های حسابداری و مالی شده و در نتیجه موجب افزایش میزان کنترل وجه نقد می‌شود.

انواع

تنخواه گردان خزانه

در ابتدای سال مالی بانک مرکزی از محل اعتبارات مصوب وجوهی که برای انجام هزینه‌های لازم و ضروری دستگاه‌های اجرایی کشور مورد نیاز است را در اختیار خزانه‌داری کل قرار می‌دهد که در پایان سال باید پرداخت و تسویه‌حساب شود.

تنخواه گردان استان

این مبالغ جهت نیازهای ضروری استان‌ها پرداخت می‌شود و وجوهی است که خزانه‌داری کل از محل تنخواه خزانه در ابتدای هر سال مالی به حساب خزانه‌ی معین استان پرداخت می‌کند.

تنخواه گردان حسابداری

وجوهی که به وسیله‌ی خزانه‌ی معین استان از محل تنخواه گردان استان برای پرداخت کردن هزینه‌های ضروری دستگاه‌های اجرایی استان به شکل غیر قطعی در وجه ذی‌حساب دستگاه‌های اجرایی پرداخت می‌شود.

تنخواه گردان پرداخت

وجوهی است که از محل تنخواه حسابداری برای انجام هزینه‌های ضروری توسط ذی‌حساب دستگاه اجرایی در اختیار عامل ذی‌حساب یا کارپرداز قرار می‌گیرد و در پایان سال مالی  باید مانده‌ی آن تسویه شود.

روش‌های تنخواه گردان :

• روش متغیر

در این روش معمولاً سقف مبلغ تنخواه گردان توسط مدیران مؤسسه تعیین شده و مدت زمان استفاده از آن طبق آیین‌نامه‌ی تنخواه گردان و دستورالعمل‌های تصویب ‌شده در مؤسسات است. اگر آموزش حسابداری دیده باشید، حتماً می‌دانید که حساب تنخواه گردان ایجاد و با انجام هزینه در طول دوره، گردش مالی پیدا می‌کند و در پایان دوره مالی بسته شود.

• روش ثابت

در این روش مانند روش قبل، تنخواه گردان را با توجه به دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌ی تنخواه جهت تأمین مخارج انجام شده، ایجاد می‌کنیم. ولی این حساب در طول دوره‌ی مالی بابت انجام هزینه، هیچ گردش مالی نداشته و رقمی در آن ثبت نمی شود تا پایان دوره‌ی مالی که بسته شود.

تفاوت صندوق و تنخواه گردان :

بین حساب صندوق و تنخواه گردان شباهت هایی وجود دارد اما ذکر تفاوت ها درباره آنها لازم است. فردی که مسئولیت وجه صندوق را بر عهده می گیرد معمولا مسئولیت خرید برای سازمان را ندارد اما تنخواه گردان اغلب در اختیار فرد یا افرادی قرار می گیرد که مسئولین خرید کردن را برعهده دارند و با فرآیند خرید در ارتباط مستقیم هستند. زمانی که بحث پرداخت های جزئی مطرح است تنخواه به میان می آید ولی در شرکت هایی که عملیات جاری آنها دریافت و پرداخت وجه نقد است صندوق مورد استفاده قرار می گیرد. مانند فروشگاه های زنجیره ای و سوپرمارکت ها.

در بحث تنخواه گردان معمولا بودجه و سقف معینی وجود دارد که با توجه به هزینه ها و آیین نامه های داخلی شرکت این سقف تعیین می شود در نقطه مقابل که صندوق است این سقف وجود ندارد. برای هر دریافت و به ویژه هر پرداخت صندوق باید از مدیران تاییدیه گرفته شود در حالی که طبق آیین نامه ای که برای تنخواه وجود دارد پرداخت های تنخواه انجام می گیرد و یکبار تاییدیه برای هزینه های متعددی که انجام شده است گرفته می شود.