بهای تمام شده چیست؟
حسابداری بهای تمام شده توسط تیم مدیریت داخلی یک شرکت برای شناسایی تمام هزینههای متغیر و ثابت مرتبط با فرآیند تولید استفاده میشود. ابتدا این هزینهها را به صورت جداگانه اندازهگیری و ثبت میکند، سپس هزینههای ورودی را با نتایج خروجی مقایسه میکند تا به اندازهگیری عملکرد مالی و تصمیمگیریهای تجاری آتی کمک کند. انواع مختلفی از هزینهها در حسابداری بهای تمام شده وجود دارد که در زیر تعریف شده است.
انواع هزینه ها
- هزینههای ثابت هزینههایی هستند که بسته به سطح تولید متفاوت نیستند. اینها معمولاً مواردی مانند پرداخت رهن یا اجاره یک ساختمان یا یک قطعه تجهیزاتی است که با نرخ ثابت ماهانه مستهلک میشود. افزایش یا کاهش سطح تولید هیچ تغییری در این هزینهها ایجاد نمیکند.
- هزینههای متغیر هزینههای مرتبط با سطح تولید یک شرکت است. به عنوان مثال، یک مغازه گلفروشی که موجودی گلآرایی خود را برای روز ولنتاین افزایش میدهد، زمانی که تعداد بیشتری گل از مرکز باغ خریداری میکند، هزینههای بیشتری را متحمل میشود.
- هزینههای عملیاتی هزینههای مرتبط با عملیات روزانه یک کسب و کار است. این هزینهها بسته به موقعیت منحصر به فرد میتواند ثابت یا متغیر باشد.
- هزینههای مستقیم هزینههایی هستند که به طور خاص مربوط به تولید یک محصول هستند. اگر یک روستر قهوه پنج ساعت وقت صرف برشتهکردن قهوه کند، هزینههای مستقیم محصول نهایی شامل ساعات کار دستگاه روستر و هزینه دانههای قهوه میشود.
- هزینههای غیرمستقیم هزینههایی هستند که نمیتوان آنها را مستقیماً با یک محصول مرتبط کرد. در مثال روستر قهوه، هزینه انرژی برای گرم کردن روستر غیرمستقیم است، زیرا دقیق نیست و ردیابی آن برای محصولات منفرد دشوار است.
انواع سیستم های هزینه یابی بهای تمام شده
روشهای مختلفی برای هزینهیابی وجود دارد که به یک کارآفرین تجاری کمک میکند تا بداند چه مقدار پول باید در یک محصول خاص سرمایهگذاری کند. بسیاری از روشهای هزینهیابی در دنیای تجارت مورد توجه قرار گرفته است. اما در عین حال، همه روشها دارای اصول مشترکی هستند که مبتنی بر جمعآوری، تجزیه و تحلیل، تخصیص، جذب و تخصیص است.
روش های محاسبه بهای تمام شده: روش سفارش کار و روش مرحله ای
هزینه یابی بهای تمام شده سفارش کار
این نوع هزینهیابی برای آن دسته از شرکتهای تجاری استفاده میشود که در آن ساخت محصول را انجام میدهند یا شغل ایجاد میکنند. هزینه یابی بهای تمام شده سفارش کار، خود به سه نوع طبقهبندی میشود.
هزینه یابی شغل
هزینه یابی شغل روش هزینه یابی است که تحت هزینه یابی سفارش کار قرار میگیرد. از این روش برای درج هزینه با توجه به شغل یا نوع کار به طور جداگانه استفاده میشود. هر شغل و هر محصولی مواد و خواص متفاوتی دارد و با در نظر گرفتن تمام هزینههای لازم به عنوان یک واحد هزینه محاسبه میشود.
در این روش، اولین نکته این است که از تولید و مواد مورد نیاز آن به شناسایی درستی به عمل آید. سپس هزینههای مربوط به آن را باید مشخص کرد. از این روش هزینه یابی بهای تمام شده برای ساخت جاده، خودروسازی، تعمیرگاهها، جادهها و غیره استفاده میشود.
بهای تمام شده قرارداد
روش های هزینه یابی بهای تمام شده قراردادی، یکی دیگر از هزینه یابی سفارش کار است که تفاوت چندانی با روش هزینه یابی شغل ندارد. این روش، عمدتا برای قراردادهای در مقیاس بزرگ مناسب است. این نوع روش، هزینه یابی در کار ساخت و ساز ساختمانها استفاده میشود که تکمیل آن زمان طاقتفرسایی را میطلبد.
هزینه یابی دسته ای
در گروهی از محصولات یکسان یا مشابه که در زمان و تعداد مشخصی ساخته شده و از یک فاکتور عبور میکنند استفاده میشود. هر دسته یک واحد است و هزینه آنها به طور جداگانه تعیین میشود.
از این روش، بیشتر در صنایعی استفاده میشود مانند: پوشاک آماده، تولید چیپس و …
هزینه یابی بهای تمام شده مرحله ای
این نوع روش، هزینه یابی برای سازمانهایی مناسب است که محصولات را از طریق عملیات مستمر به تولید انبوه میرسانند. محصولات مرحله به مرحله تولید و به فروش میرسند. روش های هزینه یابی بهای تمام شده مرحله ای خود به پنج نوع طبقهبندی میشود.
هزینه یابی فرآیند
از این روش، برای تعیین قیمت تمام شده محصول در هر مرحله از پردازش محصول استفاده میشود. از این روش، عمدتاً برای مواردی استفاده میشود که مراحل و روشهای پردازش مختلفی وجود دارند و در اینجا هر فرآیند، مرکز هزینه جداگانه خود را دارد، این روش عمدتاً برای تولید گاز، سیمان، شکر، نساجی و … استفاده میشود.
هزینه خدمات
از این روش، برای یافتن هزینه خدمات ارائهشده استفاده میشود. خدمات مورد استفاده صنایع از عمدهترین کاربران این روش هستند.
بهای تمام شده واحد یا تک
این روش، به هزینه یابی خروجی نیز معروف است. این عمدتا برای تولید محصولات تک یا محصولات مشابه استفاده میشود و این روش برای هزینه یابی زغال سنگ، آجر، نفت، حفاری و غیره استفاده میشود.
هزینه یابی چندگانه
در این روش، از محصولاتی استفاده میشود که در آن دو یا چند محصول با هم ترکیب شده و برای تثبیت قیمت تمام شده محصول استفاده میشود. و این روش به عنوان هزینه یابی مرکب شناخته میشود. این نوع روش در جایی استفاده میشود که محصول به طور جداگانه تولید میشود. این روش برای ساخت رادیو، هواپیما، موتور خودرو و غیره مناسب است.
هزینه یابی عملیات
این روش، مشابه هزینه یابی فرآیند است، تنها با این تفاوت که واحد هزینه آن یک فرآیند نیست بلکه یک عملیات است.
این روش، هزینه یابی در صنایعی که تولیدات تکراری دارند یا تولید انبوه دارند و یا اجزای آنها در مرحله نیمه نهایی برای پردازش سفارشها تا صدور یا عملیات بعدی هستند مناسب است.
بهای تمام شده در شرکت های تولیدی
هزینه ساخت
هزینه ساخت مجموع هزینههای تمام منابع مصرف شده در فرآیند ساخت یک محصول است. هزینه ساخت به سه دسته طبقهبندی میشود: هزینه مستقیم مواد، هزینه کار مستقیم و سربار ساخت.
هزینه مواد مستقیم
مواد مستقیم، مواد اولیهای هستند که بخشی از محصول نهایی میشوند. در فرایند تولید، زنجیرهای از عملیاتها برای ساخت یک محصول انجام میشود مانند جوشکاری ، برشکاری و رنگ آمیزی. مهم است که بین مواد مستقیم و غیرمستقیم تفاوت قائل شویم.
هزینه کار مستقیم
هزینه کار مستقیم، هزینه کارگرانی است که به راحتی با واحد تولید قابل شناسایی است. مانند کارگران مونتاژ در خط مونتاژ هستند.
سربار تولید
سربار ساخت هر هزینه تولیدی است که نه هزینه مستقیم مواد و نه هزینه کار مستقیم باشد. سربار تولید شامل تمام هزینههایی است که از تولید پشتیبانی میکند.
سربار تولید شامل
- هزینه کار غیرمستقیم: هزینه کار غیرمستقیم هزینه ای است که با کارگرانی مانند سرپرستان و تیمحمل و نقل مواد که مستقیماً در تولید دخالت ندارند، مرتبط است.
- هزینه مواد غیر مستقیم: هزینه مواد غیرمستقیم هزینه مربوط به مواد مصرفی مانند روانکننده ها،گریس و آب است که به عنوان مواد اولیه استفاده نمی شوند.
- سایر هزینه های ساخت غیرمستقیم: شامل استهلاک ماشین،اجاره زمین ، بیمه اموال ، برق ، حمل و نقل و حمل و نقل یا هر هزینه ای است که کارخانه را حفظ می کند.
بهای تمام شده در شرکت های خدماتی
در بازار بسیار رقابتی امروز، ارائهدهندگان خدمات معمولاً سعی میکنند هزینه های خود را کنترل کنند و همچنین بهره وری را بهبود بخشند. اگرچه حسابداری بهای تمام شده در ابتدا برای صنعت تولید طراحی شده است، اما ارزش آن در کسب و کار خدمات نیز ثابت شده است.
حسابداری بهای تمام شده تصویر فوری درستی از پیوند بین هزینههای خاص و همچنین نتایج خاص ارائه میدهد. با پیادهسازی حسابداری بهای تمام شده در شرکت خدماتی خود، می توانید متوجه شوید که منابع دقیقاً کجا قربانی میشوند و همچنین کدام منابع سودآور هستند.
حسابداری بهای تمام شده خدمات:
در نگاهی گستردهتر، هزینه خدمات شامل تمام هزینه های مستقیم مربوط به انجام کار یا فعالیت و به استثنای تمام هزینه های غیرمستقیم است.
هزینه خدمات/درآمد = مجموع تمام هزینههای مستقیم
یا
مواد اولیه + نیروی کار مستقیم + هزینه حمل و نقل + سایر هزینه های مستقیم
هزینه خدمات یا درآمد برای محاسبه سود ناخالص به صورت سود و زیان شرکت منظور میشود.
هزینه خدمات
- مواد اولیه: در صنعت خدمات، عمدتاً هیچ ماده خامی وجود ندارد.اما کسب وکارها باید هزینه هر مادهای را که در انجام خدمات خود استفاده میکنند را در نظر بگیرند.
- کار مستقیم یا هزینه حقوق: هزینه کار مستقیم یا حقوق کارشناسان باید در هنگام محاسبه هزینه خدمات لحاظ شود. به عنوان مثال، اگر یک شرکت تعمیرات، قراردادی برای تعمیر خانه در 3 روز ببندد. این شرکت این کار را با کمک 1 کارگر که 30 ساعت کار میکند با نرخ 5 هزار تومان در ساعت انجام دادهاست. بنابراین هزینه نیروی کار به هزینه خدمات خواهد بود30*5=150هزار تومان
- هزینه حملونقل: کلیه هزینههای حملونقل نیروهای ماهر یا متخصصان برای شغل مورد نظر در هزینه خدمات لحاظ میشود. فرض کنید یک شرکت حقوقی تیمی از کارشناسان را از یک شهر به شهر دیگر برای نمایندگی از موکل خود میفرستد. هزینه بلیط قطار، اتوبوس یا هواپیما به عنوان هزینه خدمات لحاظ میشود.
- هزینهای که در بهای تمام شده خدمات لحاظ نمیشود: کلیه هزینههای غیرمستقیم که ارتباط مستقیمی با عملکرد فعالیت ندارند در بهای تمام شده فروش منظور نمیشوند.
نمونه های متداول هزینه های غیرمستقیم برای کسب و کار خدمات عبارتند از:
- حقوق کارکنان بازاریابی
- اجاره محل یا دفتر
- قبوض آب و برق
- قبوض تلفن
- هر گونه هزینه سربار دیگر
نقش هزینه یابی در حسابداری بهای تمام شده
اهمیت حسابداری بهای تمام شده به شرح زیر است:
- کنترل هزینه با جمعآوری و ثبت کلیه عناصر بهای تمام شده شرکت.
- طبقهبندی بهای تمام شده از طریق روش های حسابداری بهای تمام شده که ما را قادر میسازد بین انواع هزینهها تفاوت قائل شویم.
- قیمت گذاری محصولات.
- کمک به افزایش سود شرکت و افزایش رقابت پذیری آن.
- ایجاد بودجه مناسب.
- کمک به هر بخش در تصمیمگیری با ارائه گزارش هزینههای ضروری.
حسابداری بهای تمام شده در مقابل حسابداری مالی
در حالی که حسابداری هزینه اغلب توسط مدیریت در یک شرکت برای کمک به تصمیمگیری استفاده میشود، حسابداری مالی همان چیزی است که سرمایهگذاران یا بستانکاران خارجی معمولا میبینند. حسابداری مالی وضعیت و عملکرد مالی شرکت را از طریق صورتهای مالی به منابع خارجی ارائه میکند.
جمعبندی
روش های هزینه یابی بهای تمام شده كه در حسابداری بهای تمام شده استفاده میشود، برای موفقیت یك شركت تجاری از اهمیت بالایی برخوردار است. سفارش كار و روش مرحله ای، دو روش مهم از روش های هزینه یابی بهای تمام شده است که در این مقاله به طور کامل با آنها آشنا شدیم. نقش هزینه یابی در کنترل هزینهها، قیمتگذاری، کمک به افزایش سود و مسائل مربوط به افزایش بهرهوری بسیار پررنگ است. تمامی این موارد گفته شده با داشتن نرمافزار مناسب برای انجام امور به شما کمک میکند تا در محاسبات و اسناد خود به صورت دقیق و حرفه ای عمل کنید. برهان سیستم پاسارگاد با نرمافزار بهای تمام شده تمامی این امکانات را در اختیاران کاربران قرار میدهد.
مقالات مرتبط
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.