معادله حسابداری
رابطه بين دارایی ها و بدهی ها و حقوق صاحبان سرمايه در معادله حسابداری زير نشان داده می شود:
داراييها = بدهيها + حقوق صاحبان سرمايه
دارایی ها (دارایی ها و بدهی ها)
اموال و حقوق مالي متعلق به هر مؤسسه است كه قابلیت تبدیل به پول و دارای منافع آتی می باشد. در اين تعريف منظور از اموال، انواع دارايی مشهود و قابل لمس است. مانند: موجودي نقدي ملزومات، اثاثيه، ساختمان و غيره مي باشد و منظور از حقوق مالی، اقسام ديگر دارايی مانند مطالبات از اشخاص حقيقی و حقوقی (حسابهای دريافتني، اسناد دريافتنی)، حق اختراع، سرقفلی و نظير آن می باشد.
تقسیم دارایی ها به ترتیب قدرت نقدشوندگی
- داراییهای جاری
- داراییهایی ثابت
- داراییهای نامشهود
- ساير داراییها
داراييهايی كه بيشترين قابليت نقد شوندگي را دارا هستند مانند: تنخواه گردان، موجودی نقد، سرمايه گذاری كوتاه مدت يا موقت، سرمايه گذاری كوتاه مدت بانكي، حسابهاي دريافتنی (بدهكاران)، ارزش خالص بازيافتني، اسناد دريافتنی(سفته، برات)، موجودی كالا و مواد (مانده مواد – كالای در جريان ساخت – كالای ساخته شده – قطعات و لوازم خانگی ـ موجودي ملزومات)، پيش پرداخت اثاثه، پيش پرداخت های(كوتاه مدت)، پيش پرداخت هزينه بيمه، پيش پرداخت بيمه اموال و غيره، درآمد اجاره دريافتنی.
موجودی نقدی در دارایی ها و بدهی ها
وجوه نقدي است كه در محل مؤسسه در يک صندوق نگهداري مي شود. معمولاً مؤسسات اعم از بازرگاني و غير بازرگاني مبالغ عمده وجوه نقد را در بانک نگهداری مي كنند كه تحت همين عنوان و (بانک) در حسابها منعكسمي گردد و جزء داراييهاست.
حسابهای دریافتنی (دارایی ها و بدهی ها)
اين حسابها نشان دهنده ميزان مطالبات مؤسسه از افراد و مؤسساتي است كه به مؤسسه بدهكار هستند ولي براي بدهي خود اسناد تجارتی (مانند سفته و برات) به مؤسسه نداده اند.
اسناد دریافتنی
اسناد دريافتني (اسناد وصولی) اسنادي، از قبيل سفته و برات می باشند كه مي بايست وجوه مربوط به آنها در موعد (سر رسيد) معين توسط بدهكاران مؤسسه تأديه گردد.
ملزومات
آن دسته از مواد و لوازمی را گويند كه بهطور روزانه مقداری و يا تعدادی از آنها مصرف مي شود. مانند: لوازم التحرير.
اثاثه
منظور از اثاثه وسايلي از قبيل ميز، صندلي، قفسه، ماشين تحرير، ماشين حساب و غيره است.
ساختمان
محلي است كه مؤسسه در آن مستقر مي باشد و وسايل، مدارک و اسناد مربوط به فعاليتهای مالی در آن نگهداري می گردد. اين نوع داراييها از اقلام مصرف نشدني به شمار مي آيند، كه به تدريج مستهلک مي شوند، تا روزی كه غيرقابل استفاده گردند (داراییهای ثابت). بايد توجه داشت كه اقلام مربوط به داراييها، با قيمت تمام شده (نه با قيمت روز در بازار) در دفاتر ثبت گرديده، با همان ارزش در صورت حسابهای مالی منعكس مي شوند.
بدهی ها (دارایی ها و بدهی ها)
در ادامه توضیح دارایی ها و بدهی ها مبالغي كه يك مؤسسه به افراد و مؤسسات ديگر بدهكار است و يا كليه مبالغي كه بازپرداخت آنها در تاريخهاي معين بر عهده مؤسسه است، بدهي ناميده مي شود. به عبارت ديگر بدهي ادعا يا حق مالي طلبكاران نسبت به داراييهای يک مؤسسه است و اين حق نسبت به داراییهای معينی نمی باشد، بلكه نسبت به كل داراييهاست.
دسته بندی بدهی ها
- بدهی های جاری يا كوتاه مدت (مانند حسابهای پرداختنی)
- بدهی های غير جاری يا بلند مدت (مانند اسناد پرداختنی)
اضافه برداشت بانكی، حسابهای پرداختنی(بستانكاران)، مالياتهای تكليفی، اسناد پرداختنی كوتاه مدت، پيش دريافت از مشتريان، ذخيره ماليات بر درآمد، ذخيره مزايای پايان خدمت كاركنان، كارمزد وامها، سود تضمين شده پرداختنی، وامهای پرداختنی حصه جاری.
حقوق صاحبان سرمایه (دارایی ها و بدهی ها)
حقوق صاحبان سرمايه عبارتست از حقوق صاحب يا صاحبان مؤسسه نسبت به دارايي مؤسسه مذكور، در واقع وقتی بدهيها را از داراييها كسر نماييم، مانده را حقوق صاحبان سرمايه می نامند.
ترازنامه یا صورت وضعیت مالی
ترازنامه يا بيلان عبارتست از صورتي از وضع مالي يک مؤسسه كه در يک تاريخ معين (غالباً آخرين روز ماه يا سال) نشان مي دهد و به همين دليل به آن صورت وضعيت مالی نيز گفته می شود.
صورت سود و زیان (دارایی ها و بدهی ها)
در مبحث دارایی ها و بدهی ها صورت سود و زيان، صورتی است كه وضعيت فعاليتهای مالي يک مؤسسه و نتيجه آن را در طی يک دوره مالی نشان مي دهد. ترازنامه وضعيت مالی يک مؤسسه را در يک تاريخ معين نشان می دهد بنابراين بدون وجود صورت سود و زيان نمي توان از چگونگی فعاليتهای مالي در طی يک دوره آگاه گرديد.
اطلاعاتی كه صورت سود و زيان و ترازنامه يك مؤسسه نشان ميدهد
صورت سود و زيان مؤسسه قابليت سود آوری مؤسسه را نشان مي دهد. در حاليكه ترازنامه اطلاعات لازم درمورد قدرت پرداخت بدهيها را نشان می دهد.
سود یک دوره مالی
در صورتيكه درآمد از ميزان هزينه بيشتر باشد سود داريم.
هزينه ها در طی دوره مالی – درآمد در طي دورة مالي = سود ويژه در طی دوره مالی
زیان یک دوره مالی
در صورتيكه درآمد از ميزان هزينه كمتر باشد زيان داريم.
درآمد در طي دوره مالی – هزينه ها در طي دوره مالی = (زيان ويژه در طی دوره مالی)
درآمد (دارایی ها و بدهی ها)
همانطوريكه از مفهوم عاميانه درآمد بر می آيد، به مبالغی اطلاق می گردد، كه از ارايه خدمات و فروش كالا و غيره عايد مؤسسه مي شود. در صورتي كه اين درآمد به طور نقد عايد شود، موجب افزايش در حساب وجوه نقد (صندوق ـ بانک) مؤسسه خواهد شد و در صورتي كه تعهد گردد كه بعداً به مؤسسه پرداخت شود، موجب افزايش حسابهای دريافتنی و يا اسناد دريافتنی مؤسسه می گردد.
هزینه (دارایی ها و بدهی ها)
- منظور از هزينه مبالغي است كه جهت كسب درآمد به خرج گرفته مي شود. يعنی اگر مؤسسه كارش را ارايه خدمات است، براي انجام و ارايه اين خدمات متحمل خرجها و پرداختهايی مي گردد كه آنها را هزينه می گويند.
- هزينه های هر دوره بايد از درآمدهای همان دوره كسر گردند و اين در واقع بر اساس يكی از اصول مهم حسابداری (اصل وضع هزينه های يک دوره از درآمد همان دوره) می باشد.
صورت حقوق صاحبان سرمایه
صورت حقوق صاحبان سرمايه، يكي از صورتهاي مالي است كه به وسيله آن ميزبان حقوق صاحبان سرمايه در انتهای دوره مالی محاسبه می گردد. معمولاً صورت حقوق صاحبان سرمايه، بر خلاف ترازنامه كه وضع مالي مؤسسه را در يک روز معين نشان مي دهد، تغييرات سرمايه يک مؤسسه را برای يك دوره، مثلاً يک ماه، سه ماه و… نشان می دهد.
منابع حقوق صاحبان سرمایه
- سرمايه گذاريهای شخصی صاحب يا صاحبان مؤسسه
- سود ويژه مؤسسه در طی دوره مالی
تأثير سرمايه گذاری مجدد در محاسبه حقوق صاحبان سرمايه در پايان دوره مالی
منظور از سرمايه گذاری مجدد، مبالغی است كه صاحب مؤسسه در طي دوره مالی به سرمايه می افزايد.
حقوق صاحبان سرمايه پايان دوره = (برداشت صاحب مؤسسه طي دوره مالی ـ سود ويژه) سرمايه گذاری مجدد + سرمايه صاحب مؤسسه اول دوره
مقایسه برداشت با هزینه های موسسه (دارایی ها و بدهی ها)
برداشت به منظور استفاده شخصي صاحب يا صاحبان مؤسسه انجام مي پذيرد و ارتباطی به عمليات جاری مؤسسه ندارد به همين دليل جزء هزينه های مؤسسه محسوب نمی شود و يک حساب جداگانه ای دارد.
تمامی این تعاریف در نرم افزارهای حسابداری گنجانده شده است، که با انتخاب یک نرم افزار حسابداری مناسب و کاربردی بهترین بیلان ها را می توان گرفت.
ما برای شما یک پیشنهاد ویژه داریم، می توانید از نرم افزار حسابداری رایگان برهان سیستم پاسارگاد استفاده کنید تا بیشتر با این مفاهیم آشنا شوید.
مقالات مرتبط
قابلیت اتکا در بهترین سیستم یکپارچه (ERP)
خصوصيات كيفی صورتهای مالی
حسابداری فروش