بهای تمام شده و حسابداری بهای تمام شده
حسابداری، یک زبان تجاری است. ما می توانیم از این زبان برای ارتباط تراکنش های مالی و نتایج آنها استفاده کنیم. حسابداری بهای تمام شده و حسابداری مدیریت دو اصطلاح مهم در حسابداری هستند که برای کنترل و تدوین خط مشی های سازمان به کار می روند. حسابداری بهای تمام شده به محاسبه و ارزیابی هزینه ها و هزینه های خرید یا تولید میپردازد. این به محاسبه هر واحد هزینه با استفاده از تکنیک های هزینه یابی مختلف مربوط می شود. هدف اصلی آن تسهیل مدیران در تصمیم گیری است.
فعالیت های اصلی حسابداری بهای تمام شده:
- در حسابداری بهای تمام شده بودجه های مختلفی تهیه می شود که نشان دهنده هزینه، درآمد، سود، ظرفیت تولید و کارایی کارخانه و ماشین آلات و همچنین کارایی کارگران است.
- طبقه بندی و تقسیم هزینه ها برای گزارش های خارجی و اندازه گیری سود داخلی. از آنجایی که هزینه ها در سطح دقیق محاسبه می شوند، شناسایی اقلام یا فعالیت های سودآور و زیان آور آسان می شود.
- اطلاعات مربوط به هزینه ها و فعالیت ها ممکن است به عنوان مبنایی برای برآورد هزینه های آتی در تهیه و بررسی برآوردهای بودجه استفاده شود.
- تعیین هزینه ها یا قیمت ها برای کالاها و خدمات: در شرایط سخت بازار یا در دوره های رکود، هزینه یابی به تعیین قیمت فروش محصول در سطح بهینه برای رقابتی بودن کمک می کند.
عناصر حسابداری بهای تمام شده
روشهای حسابداری بهای تمام شده
بسته به نیازها و اهداف اندازه گیری خود، ممکن است یک یا چند روش حسابداری هزینه را تمرین کنید. برخی از روش های متداول هزینه یابی عبارتند از :
هزینه یابی جذبی
کلیه هزینه های تولیدی نظیر مواد مستقیم ـ دستمزد مستقیم، سربار متغیر ساخت، سربار ثابت ساخت، در بهای تمام شده موجودی کالایی در جریان ساخت منظور میگردد. سربار ثابت ساخت در هزینه یابی جذبی (کامل) به میزان فروش رفته به هزینه منظور می گردد سربار ثابت ساخت در هزینه یابی جذبی جزو قیمت تمام شده محصول است در هزینه یابی جذبی انحراف حجم یا ظرفیت محاسبه می گردد.
هزینه یابی مستقیم
فقط آن قسمت هزینه های ساخت به محصولات منظور می گردد که مستقیماً با حجم تولید تغییر مینماید. در روش فوق مواد مستقیم دستمزد مستقیم سربار متغیر ساخت که هزینه های متغیر تولیدی می باشد در حساب کالای در جریان ساخت و در بهای تمام شده موجودیهای آخر دوره به عنوان هزینه های دوره در صورتحساب سود و زیان منظور میگردد.سربار ساخت را اقالمی مانند هزینه اجاره ـ هزینه استهالک حقوق و دستمزد و سرپرستان تشکیل میدهد و بستگی به تعداد تولید ندارد. هزینه غیر تولیدی همراه با هزینه های اداری و تشکیلاتی و هزینه های توزیع و فروش در هزینه یابی مستقیم در صورتحساب سود و زیان نشان داده می شود. در هزینه یابی مستقیم (متغیر) کل سربار ثابت ساخت پیش بینی شده به عنوان هزینه دوره تلقی می گردد. سربار ثابت ساخت جزو هزینه های دوره می باشد در هزینه یابی مستقیم انحراف حجم یا ظرفیت وجود ندارد.
هزینه یابی برآوردی یا تخمینی
این مورد شامل پیش بینی هزینه ها برای یک قرارداد یا تصمیم خاص و مخارج پس از فروش است.
هزینه یابی سفارش کار
هزینه یابی سفارش کار یک نوع سیستم محاسباتی است که در حسابداری مدیریتی مورد استفاده قرار می گیرد. در هزینه یابی سفارش کار، محاسبات برای هر سفارش به صورت مجزا انجام میشود. این سیستم اکثرا در موسسات حقوقی و حسابداری و شرکت هایی که محصولات را بر اساس سفارش تولید می کنند استفاده می گردد، زیرا در این نوع موسسات سفارش هر مشتری و مراجعه کننده متفاوت و منحصر به شخص است و هزینه های ساخت در هر سفارش متفاوت از سفارش های دیگر میتواند باشد.
هزینه یابی مراحل تولید یا مرحله ای
بیشتر مورد استفاده در تولیدات کارخانه ای می باشد. چون محصولات مشابه به یکدیگر و تولید بصورت انبوه انجام می شود. کالاها برای تکمیل در پروسه تولید، به خط تولید مختلف می روند. هر مرحله، تکمیل کننده مرحله قبلی است. مثل تولید یخچال و تلویزیون. کالاها در یک خط تولید، یکی هستند و تفاوت کیفی با هم ندارند مثل خط تولید میلگرد. اگر درنوع فرق کند، کد کالا متفاوت می شود. اما همه میلگردهای 14 ،وضعیت تولید مشابهی دارند و بصورت یکنواخت و انبوه تولید می شوند. در هزینه یابی مرحله ای، تمرکز روی هزینه و دایره تولید است. در هر دایره تولید ، عملیات گوناگونی از انواع هزینه ها (دستمزد، مواد و سربار)روی محصول انجام می گیرد و محصول بعد از تکمیل در آن دایره، به دایره بعدی انتقال مییابد. در هزینه یابی مرحله ای، برای هر یک از بخش های تولید، حساب جداگانه ای باید در نظر داشت.
هزینه یابی استاندارد
در هزینه یابی استاندارد ، هزینه های از پیش تعیین شده برای ردیابی و کنترل هزینه های کالاها و خدمات تولید شده یا ارائه شده توسط یک کسب و کار استفاده می شود. هزینه های استاندارد بر اساس استفاده بهینه از نیروی کار و مواد اولیه برای تولید کالا یا خدمات در شرایط عملیاتی عادی است. با وجود اینکه هزینه های استاندارد به این کالاها و خدمات اختصاص می یابد، شرکت همچنان هزینه های واقعی را پرداخت می کند. سپس این هزینه های واقعی برای شناسایی انحراف ها با هزینه های استاندارد مقایسه می شوند. انحراف ها می تواند ناشی از چندین عامل باشد، مانند تغییر در هزینه مواد یا نیروی کار یا فرآیند تولید. اگر هزینه های واقعی بالاتر از هزینه های استاندارد باشد، انحراف نامطلوب است. اما اگر هزینه های واقعی کمتر از هزینه های استاندارد باشد، انحراف مطلوب است.
هزینه یابی بر اساس فعالیت یا ABC
هزینه یابی مبتنی بر فعالیت (ABC) یک روش هزینه یابی است که هزینه های سربار را به محصولات یا خدمات بر اساس فعالیت هایی که این هزینه ها را مصرف می کنند، شناسایی و تخصیص می دهد. فعالیت ها می توانند به هر رویداد یا کار با هدفی خاص، مانند راه اندازی ماشینی برای طراحی محصولات، توزیع کالاهای نهایی یا کارکرد ماشین ها اشاره داشته باشند. ابتدا هر فعالیت مرتبط با فرآیند تولید مشخص می شود. سپس این فعالیت ها به عنوان فعالیتهای ارزش افزوده (الزم برای تولید محصول یا خدمات) یا فعالیت های بدون ارزش افزوده (به محصول یا خدمات ارزش افزوده نمی افزایند) طبقه بندی می شوند. پس از شناسایی این موارد، گام بعدی برآورد هزینه هر فعالیت است. در نهایت، هزینه های هر فعالیت فردی به محصولات یا خدمات اختصاص می یابد.
هزینه یابی نهایی
هزینه یابی نهایی که آنالیز هزینه-حجم-سود نیز نامیده می شود، تأثیر آن را بر قیمت تمام شده محصول زمانی که یک واحد اضافی به تولید اضافه می شود، تعیین می کند. این یک روش بسیار مفید برای تصمیم گیری در مورد قیمت گذاری، تولید و سایر جنبه های اقتصادی کوتاه مدت است. هزینه یابی نهایی مدیران را قادر می سازد تا سطوح مختلف تأثیری که هزینه ها و حجم های مختلف بر سود عملیاتی دارند را شناسایی کنند. مدیریت همچنین می تواند از آن برای تصمیم گیری آگاهانه در مورد قیمت گذاری، توسعه محصول و بازاریابی استفاده کند.
فرمول های حسابداری بهای تمام شده
در اینجا به تفکیک نه فرمول مهم حسابداری بهای تمام شده آورده شده است:
چرا از حسابداری بهای تمام شده استفاده می شود؟
حسابداری بهای تمام شده کسب و کارها را قادر می سازد تا موارد زیر را تعیین کنند:
- چه مقدار پول صرف تولید و ساخت محصولات می شود
- کسب و کار واقعاً چه مقدار پول در هنگام حسابداری بهای تمام شده به دست می آورد
- جایی که یک کسب و کار ممکن است به دلیل ناکارآمدی هزینه یا مشکلات دیگر ضرر کند
با حسابداری بهای تمام شده، یک مدیر یا تیم مدیریت تمام هزینه های متغیر و ثابت مرتبط با فرآیندهای تولید را شناسایی می کند. در بسیاری از موارد، حسابداری بهای تمام شده شامل اندازه گیری و ثبت هزینه ها به صورت جداگانه و سپس مقایسه آنها با خروجی(یا سود) برای اندازه گیری عملکرد مالی است. این امر به مدیران هیئت مدیره و صاحبان مشاغل امکان می دهد تا تصمیمات تجاری دقیقتری در آینده بگیرند.
سیستم های حسابداری بهای تمام شده برای تعیین اینکه آیا یک سرمایه گذاری تجاری بالقوه واقعا ارزش وقت و پول سرمایه گذار را دارد یا خیر استفاده می شود. آنها به مدیر یا صاحب کسب و کار کمک می کنند تا بدانند چگونه می توانند کارایی، سودآوری و عملیات کلی برند خود را بهبود بخشند.
طبقهبندی هزینه ها در حسابداری بهای تمام شده:
در حالی که این هزینه ها بسته به نوع صنعت و شرکت متفاوت است، دسته بندی هزینه های خاص معمولا شامل هزینه های مستقیم، غیرمستقیم، متغیر، ثابت و هزینه های عملیاتی هستند.
- هزینه های ثابت که بر اساس سطح تولید شما متفاوت نیست. اجاره و پرداخت وام مسکن نمونه های خوبی هستند.
- هزینه های متغیر که با سطح تولید شما مرتبط است. به عنوان مثال، اگر یک کسب و کار فصلی دارید، هزینه های متغیر شما در طول فصل اوج افزایش می یابد و سپس در بقیه سال کاهش می یابد.
- هزینه های عملیاتی عبارتند از هر گونه هزینه (به عنوان مثال، خرید کوتاه مدت منابع، حقوق کارکنان و غیره). پیگیری این هزینه ها همیشه ایده خوبی است.
- هزینه های مستقیم هر هزینه ای است که مستقیماً با تولید محصول مرتبط است. به عنوان مثال، اگر یک کسب و کار تولید قطعه دارید و پنج ساعت وقت صرف تهیه قطعه می کنید، هزینه های مستقیم آن محصولات نهایی شامل ساعات کار برای کارگران شما و هزینه های مواد مورد نیاز برای تهیه آن قطعه می شود.
- هزینه های غیرمستقیم به هر هزینه ای گفته میشود که نمی تواند مستقیماً با تولید محصولات مرتبط باشد. یک مثال خوب ممکن است قبض های آب و برق مصرفی باشد که در کسب و کارها برای تهیه محصولات استفاده می شود.
نحوه کار حسابداری بهای تمام شده
- طبقه بندی هزینه ها: پس از شناسایی هزینه ها، باید بر اساس ماهیت و عملکردشان طبقه بندی شوند. به عنوان مثال، هزینه ها ممکن است به عنوان هزینه های متغیر یا ثابت، مستقیم یا غیرمستقیم، یا هزینه های محصول یا دوره طبقه بندی شوند.
- تخصیص هزینه ها: پس از طبقه بندی هزینه ها، باید به محصولات یا خدماتی که به آنها مربوط می شود اختصاص داده شوند. این شامل تخصیص هزینه ها به محصولات خاص بر اساس منابع مصرف شده در تولید آنها است.
- تجزیه و تحلیل داده های هزینه: هنگامی که داده های هزینه جمع آوری و سازماندهی شد، می توان آن ها را برای شناسایی زمینه هایی برای کاهش هزینه و فرصت های بهبود تجزیه و تحلیل کرد.
- تصمیم گیری آگاهانه: گام نهایی در حسابداری بهای تمام شده استفاده از داده های هزینه برای اتخاذ تصمیمات تجاری آگاهانه است. این ممکن است شامل تعیین قیمت ها بر اساس هزینه تولید یک محصول یا شناسایی مناطقی باشد که می توان هزینه ها را برای بهبود سودآوری کاهش داد.
اهمیت حسابداری بهای تمام شده
حسابداری بهای تمام شده اطلاعات دقیقی در مورد هزینه های مرتبط با محصولات، خدمات و عملیات مختلف به مدیران ارائه می دهد. این اطلاعات آنها را قادر می سازد تا زمینه هایی از کسب و کار را که نیاز به بهبود دارند شناسایی کنند و تصمیمات آگاهانه ای در مورد کاهش هزینه و اقدامات کارآمد بگیرند. عالوه بر این، حسابداری بهای تمام شده به تعیین قیمت برای محصولات و خدمات کمک می کند که در عین حال رقابتی ماندن، سودآوری را تضمین می کند.
علاوه بر این، حسابداری هزینه برای بودجه بندی و پیش بینی بسیار مهم است، زیرا داده های دقیقی را در مورد هزینه ها و روندهای گذشته ارائه می دهد و به کسب و کارها برای برنامه ریزی برای آینده کمک می کند. همچنین با ارائه داده های مربوط به معیارهای هزینه و کارایی به ارزیابی عملکرد بخش ها و کارمندان مختلف کمک می کند.
مزایای حسابداری بهای تمام شده
- به تعیین دقیق هزینه تولید یک محصول یا خدمات کمک می کند.
- به تعیین قیمت فروش یک محصول یا خدمات کمک می کند اطلاعاتی را برای تصمیم گیری در رابطه با برون سپاری، تصمیمات خرید یا خرید، استراتژی های قیمت گذاری و غیره فراهم می کند.
- به ارزیابی عملکرد بخش های مختلف و شناسایی زمینه های بهبود کمک می کند.
- کمک به رعایت الزامات قانونی و نظارتی مربوط به گزارشگری مالی و قوانین مالیاتی.
کنترل هزینه ها
حسابداری بهای تمام شده به مدیریت کمک می کند تا قیمت تمام شده و قیمت فروش یک محصول یا خدمات را پیش بینی کند که به آنها در تدوین سیاست های تجاری کمک می کند. با ارزش هزینه به عنوان مرجع، مدیریت می تواند تکنیک هایی را برای کنترل هزینه ها با هدف دستیابی به حداکثر سود ارائه دهد.
تعیین هزینه کل هر واحد
تکنیک های حسابداری بهای تمام شده به تعیین کل هزینه هر واحد یک محصول یا خدمات کمک می کند، به طوری که کسب و کار می تواند قیمت فروش آن را تعیین کند.
نمایش فعالیت های سودآور و غیر انتفاعی
این اطلاعات به مدیریت کمک می کند تا ضمن توسعه و گسترش فعالیت های سودآور، به فعالیت های غیر انتفاعی پایان دهد.
مقایسه هزینه ها در طول زمان
داده های موجود در برگه های هزینه تهیه شده برای دوره های زمانی مختلف به مقایسه هزینه برای همان محصول یا خدمات در یک دوره زمانی کمک می کند.
“حسابداری بهای تمام شده به سازمان ها کمک میکند تا درک عمیق تری از ساختار هزینه های تولید خود به دست آورند و آنها را قادر میسازد فرصت های صرفه جویی در هزینه را شناسایی کرده و اتلاف هزینه ها را کاهش دهند. این امر منجر به کنترل بهتر هزینه و افزایش سود میشود.”
برای آشنایی با نرم افزار بهای تمام شده برهان سیستم پاسارگاد کلیک کنید.
مقالات مرتبط:
قابلیت اتکا در بهترین سیستم یکپارچه (ERP)
خصوصيات كيفی صورتهای مالی
حسابداری فروش